Umfjöllunarefni:

Nokkuð hefur skort á almenna þekkingu og skilning á losun frá landi og LULUCF málaflokknum hérlendis, svo sem hvernig losunarbókhald flokksins er uppbyggt, yfirsýn yfir skiptingu landgerða í landsbókhaldsflokka, loftslagsmarkmið stjórnvalda tengd landnýtingu og hvernig hefur gengið að ná settum markmiðum síðustu árin.

Þessari samantekt er ætlað að bæta úr því og er hún skrifuð sem viðbót við skýrslu Loftslagsráðs Losun gróðurhúsalofttegunda frá landi, útgefin árið 2021.

Helstu niðurstöður:

• Landeyðing vegna landnotkunar hefur verið viðvarandi hérlendis um árhundruða skeið og jarðvegseyðing, með tilheyrandi kolefnislosun, er enn ein af stærstu umhverfisáskorunum Íslands. Yfir 50% vistkerfa landsins teljast hnignuð, rofin eða eydd.
  
• Til viðbótar við uppgefna losun frá framræstu votlendi er núverandi kolefnislosun frá nytjuðu hnignuðu og/eða rofnu þurrlendi líklega viðbótar uppspretta losunar frá Íslandi sem ekki hefur enn verið tekið tillit til í losunarbókhaldi landsins.
  
• Árleg heildarlosun frá landi árið 2022 nam 9.497 þús. tonnum CO2-íg. Um 86% kom frá framræstum lífrænum jarðvegi (framræst votlendi); landgerð sem flokkast að mestu sem undirflokkur innan landbókhaldsflokkanna mólendi og ræktað land. Um 13% losunarinnar er metanlosun frá nytjuðu ósnortnu votlendi.
  
• Kolefnisbinding í jarðvegi og gróðri árið 2022 nam alls 1.740 þúsund tonna CO2-íg. Þar af nam kolefnisbinding innan landbókhaldsflokksins votlendi um 495 þúsund tonnum, um 515 þúsund tonn bundust í lífmassa og jarðvegi innan flokksins skóglendi og 706 þúsund tonn í lífmassa og jarðvegi landgræðslusvæða og náttúrulegs birkikjarrs innan flokksins mólendi.
  
• Þegar búið er að draga magn bindingar frá brúttólosun LULUCF stendur eftir að nettólosun frá nytjuðu landi hérlendis árið 2022 var 7.757 þúsund tonn CO2-íg.
  
• Þrátt fyrir öflugt landbótastarf frá árinu 1907 þá er stærstur hluti svæða í landbókhaldsflokknum annað land með litla vistfræðilega virkni og um helmingur alls mólendis í landbókhaldsflokknum mólendi hefur skerta vistfræðilega virkni.
• Umtalsverðir möguleikar eru á að auka umfang landgræðslu/endurheimtar vistkerfa (votlendi og þurrlendi) og skógræktar til að draga úr losun CO2-íg. og auka bindingu í jarðvegi og gróðri.
  
• Það liggur fyrir að á árabilinu 2019-2023 tókst stjórnvöldum ekki að uppfylla framsett loftslagmarkmið sín, tengd samdrætti í losun frá landi og aukinni bindingu í gróðri og jarðvegi.